تقیه از نگاه مفسّران و فقیهان فریقین

تقیه یکی از فنون راهبردی انسان در مبارزه ها و زندگی اجتماعی وی در طول تاریخ بوده است. در متون دینی از جمله در قرآن ، روایات و سیره درباره تقیه، مباحث فراوانی نقل گردیده و ماهیت ، اقسام ، ملاک مشروعیت و راه کارهای آن بررسی شده است. از آن رو که در تاریخ اسلام، شیعیان همواره با حکومت های جائر، که به نام اسلام بر مسلمانان حکومت می کرده اند، درگیر بوده و به ناچار، بیش از سایر فرقه های اسلامی از تقیه استفاده کرده اند، چنین تصور شده که تقیه اعتقادی ویژه شیعیان بوده و برخی از نویسندگان آگاهانه یا ناآگاهانه از آن به عنوان وسیله ای برای کوبیدن تشیع استفاده کرده اند گویا تقیه ملاکی در قرآن ، حدیث و سیره پیشوایان دینی ندارد. در این مقاله، سعی شده است تبیین گردد که تقیه از حیث ماهیت ، اقسام و ملاک مشروعیت و راه کارهایش یکی از موضوعات اتفاقی در بین همه فرقه های اسلامی است، و در این زمینه، هیچ اختلافی بین آنان وجود ندارد. ضرورت استفاده از تقیه برای یک فرقه دلیل نمی شود که آن را از اعتقادات خاص آن فرقه دانسته، آنان را سرزنش کنیم. اگر جای سرزنش هم باشد در مورد کسانی است که با روش های ظالمانه خود موجب کاربست تقیه شده اند.